Foscari-RBARC1d(1): Bouwmethodieken Renaissance

Renaissance (wedergeboorte)
Renaissance architectuur is een architectuur van de pure vorm waarbij vormen van een symbolische waarde zijn voorzien, soms ook met een betekenis inherent aan de vorm.

Vitruvius ontwerpen baseerde hij op het Latijnse of Griekse kruis. De cirkelvorm werd nauwelijks gebruikt. Hij vond de cirkel meer geschikt voor mosulea.

De kerkbouwers van de 15e eeuw brachten echter een verandering in denken rond de bouw van kerken. Men keerde zich tegen het Latijnse kruis (bestaande uit een langschip, transept en een koor) en begon zich te focussen op de cirkel en zijn centrale plattegrond. Hierbij stond de schoonheid van een gebouw of kerk boven de eisen.

'Natuur verkiest de ronde vorm boven alle (vb. aardbol, sterren, bomen, dieren, nesten etc. etc.)'

Alberti:
Alberti nam hierbij 9 grondvormen:

De cirkel
Het vierkant
De vijfhoek
De achthoek (oneindig)
De tienhoek
De twaalfhoek
Het vierkant + 1/2
Het vierkant + 1/3
Het vierkant + nog een vierkant

Kapellen (vorm rechthoek of een halve cirkel)

Vierkant: koorkapel op hoofdas waarbij of de kapel in het midden van elke zijde een kapel heeft of meer(maar dan wel met een oneven aantal kapellen
Cirkel: 6 a 8 kapellen
Polygoonaal: Kapel aan elke wand of aan elke tweede wand

Val hierbij op dat bij al deze varianten een relatie is tot het middelpunt.

Kerk moet het meest nobele sieraad van de stad zijn
Schoonheid stemt het volk tot vroomheid(godsdienstigheid)
Schoonheid met een mathematische definitie, rationele ordening en samensmelting van proporties van alle delen van het gebouw waarbij niks veranderd kan worden zodat men niet de harmonie van het geheel verbreekt. Hierbij is de cirkel het meest ideaal.

De hoogte van het gebouw staat in verhouding met de doorsnede van het plan.
Voorbeeld:
De hoogte van een muur tot het gewelf moet in ronde kerken, 1/2e, 2/3e of 3/4e van de doorsnede van het plan zijn.

1:2, 2:3, 3:4 voldoen aan de universeel geldende wet van harmonie.

'Een kerk moet niet alleen op een verhoging en volledig vrij staan in het midden van een mooi plein, zei moet bovendien door een onderbouw, een hoge sokkel worden verheven boven het leven van alledag dat haar omgeeft.
Antiek tempelfront als façade
Ronde kerken moeten omringd worden door een colonnade of een dergelijke porticus(zuilenhal)
Bogen in theaters & basilica's zijn niet waardig genoeg voor een 'godshuis'
Gewelf staat voor lange levensduur
Zuiverheid van kleur behagen eenvoud
Beelden, schilderijen fresco’s(rangorde; beelden meest waardig) moeten een zuivere filosofie ademen
Op de vloer zijn meetkunde en muziek te vinden--> cultus van de geest
Muziek is een in klanken vertaalde geometrie
Cassette meest waardige decoratie voor gewelven

Een cirkel geeft een kalmerend effect(overzien zonder onderbreken). Christenen bouwen hoge kerken om een verheven gevoel en ziel te kunnen verheffen tot een contemplatie van god.

Francesco di Giorgio(tekende een mens in zijn plattegrond)
3 Hoofdtypen:

Cirkel (polygoonaal)
Rechthoek (schip)
Rechthoek + cirkel (schip gecombineerd met een kruising, koor en transept)

Grondfiguren cirkel en vierkant (vitruvius man)

Waar altaar?

Zover mogelijk van de hoofdingang 'Gods oneindige afstand'
Midden in het centrum 'een en absoluut'

'Omdat alle maten en hun aanduidingen zijn afgeleid van het menselijk lichaam en daarmee alle getalsverhoudingen en proporties kunnen worden gevonden waardoor god de diepste geheimen van de natuur onthuld'

'De juiste ordening van het menselijk lichaam ordende hun werken (en dan vooral de tempels)'

Francesco Zorzi (Giogi) (bedelmonnik& neoplatonist) geeft een dubbele betekenis aan de vitruvius figuur:

Het ontsluit via de zichtbare materiële wereld de onzichtbare geestelijke relatie tussen ziel en god.

Leonardo da Vinci: Een gebouw moet altijd vrij staan zodat de ware vorm zichtbaar is.

De cirkel
Het vierkant
De vijfhoek
De zeshoek
De achthoek
De achthoek in een vierkant
Een cirkel in een vierkant met om de cirkel ronde kapelletjes
Griekse kruis
Ovaal

San Sebastiano had een bescheiden omvang, de Plattegrond vierkant met rechthoekige kapellen en is een voorbode van de latere ontwikkelingen van het Griekse kruis.

Santa Maria:

Diepte kruisarmen gelijk aan de helft van hun breedte
De 4 muren daaromheen zijn even lang als hoog(volmaakte kubusvorm)
Constructie skelet bestond uit donker zandsteen
De muren zijn bekleed met een witte pleisterlaag
De boog lijkt te zweven dat de afspiegeling van de hemel symboliseert
Exterieur bestaat uit kalkzandsteenplaten

Palladio
Hij verhelderde vaag beschreven aspecten van Alberti. Ondanks ook hierdoor komen de ideeën van Palladio en Alberti zeer veel met elkaar overheen.
'Schoonheid' komt voort uit de mooie vorm en uit de overeenstemming tussen het geheel en de delen tussen de delen onderling en vervolgens weer tussen de delen en het geheel zodat het gebouw een gaaf en compleet lichaam lijkt waarvan elk deel harmonieert met alle andere en alle delen die noodzakelijk zijn voor de volmaaktheid van het geheel.

De trappen naar een tempel vervult ons met devotie en ontzag.
Om God de hoogste eer te bewijzen moeten de mooiste zuilordes en de beste en kostbaarste materialen worden toegepast.
Wit is zuiverheid en is daarom meest verwant aan god
De decoratie moet aansporen om god te dienen en goede werken te doen

Een cirkel heeft 1 omtreklijn waarbij elk deel net zo ver van het midden zit(afspiegeling Gods universum)
Een cirkel staat voor eenheid, oneindigheid, eenvormigheid en gerechtigheid tot god.

Plato en Palladio verwoorden: De wereld als een bol, eenvormig en het meest volmaakte van alle figuren.

Tempietto van Bramante, Rome
Het gebouw dat eenheid, oneindigheid, eenvormigheid en gerechtigheid tot god het meest volmaakt tot uitdrukking brengt.

Middelpunt op een prachtig plein
Vrijstaand naar alle kanten
Geïsoleerd van de omgeving op een hoge sokkel
Volmaakt cirkelvormig
Evenwicht bekroond door een halfronde dominerende koepel
Dorische orde (met horizontaal entablement)
Afwezigheid schilderingen(decoraties)
Toepassen beelden in de nissen

Kerk te Maser heeft geen tamboer slechts een cilinder en een halfronde cirkel

'Als de wetten van de harmonische getallen alles bepalen, van de hemelse sferen tot en met de laagste vorm van leven op aarde, dan moeten ook onze zielen voegen naar deze harmonie'

'Mathematica is voor Cusanus(wiskundige filosoof uit 15e eeuw) een onontbeerlijk voertuig om binnen te dringen tot de kennis van God'(God: het minst tastbare en het meest volmaakte)

Ondanks de goede woorden werd het Griekse kruis toch vaker toegepast dan de cirkel. Zeer opmerkelijk is dat men toch meer waarde achtte aan de betekenis van het kruis (oa. kruisigen).